جراحی سرخوردگی مهره کمر، یکی از روش‌های درمانی موثر برای بیماران مبتلا به لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس) است که در آن یک مهره نسبت به مهره پایین‌تر خود به سمت جلو جابه‌جا می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد شدید در ناحیه کمر، بی‌حسی، ضعف پاها و محدودیت در حرکت شود. زمانی که درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و دارودرمانی موثر واقع نشوند، جراحی به‌عنوان راهکار نهایی برای تثبیت مهره‌ها، کاهش درد و بازیابی عملکرد طبیعی ستون فقرات انجام می‌گیرد. در ادامه به توضیحات جامعی درباره این جراحی می پردازیم. با ما همراه باشید…
جراحی سرخوردگی مهره
برای مشاوره رایگان و کسب اطلاعات بیشتر با مطب دکتر محمد جواد دهقانی فیروزآبادی بهترین متخصص ارتوپدی در کرج تماس بگیرید.
جراحی سرخوردگی مهره کمر چیست؟
جراحی سرخوردگی مهره کمر، یک روش درمانی برای اصلاح وضعیت ناپایدار ستون فقرات است که در آن یکی از مهره‌ها به سمت جلو نسبت به مهره زیرین خود لغزیده باشد؛ این وضعیت را در اصطلاح پزشکی «اسپوندیلولیستزیس» می‌نامند. هدف اصلی از این جراحی، کاهش درد، رفع فشار از روی ریشه‌های عصبی و تثبیت مهره‌های آسیب‌دیده است.
در این جراحی معمولا از روش‌هایی مانند جوش دادن مهره‌ها به یکدیگر (فیوژن ستون فقرات)، برداشتن استخوان یا دیسک اضافی برای کاهش فشار، و گاهی نصب پیچ یا میله‌های فلزی برای ایجاد پایداری استفاده می‌شود. این عمل بسته به شدت بیماری ممکن است به صورت باز یا با کمک روش‌های کم‌تهاجمی انجام شود.
جراحی سرخوردگی مهره کمر چه زمانی انجام می شود؟
جراحی معمولا زمانی توصیه می‌شود که درد بیمار شدید، مداوم و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، دارو یا تزریق باشد. این شرایط شامل موارد زیر است:
- درد شدید و پایدار در کمر یا پاها که با استراحت، دارو، فیزیوتراپی یا تزریق اپیدورال بهبود نیافته باشد.
- فشار روی اعصاب نخاعی که باعث بی‌حسی، گزگز، یا ضعف در پاها شود.
- بدتر شدن تدریجی علائم عصبی مانند کاهش قدرت عضلات پا یا اختلال در راه رفتن.
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره به دلیل درد یا محدودیت حرکتی.
- درجات بالای سرخوردگی مهره (معمولاً گرید ۲ به بالا)، که احتمال آسیب بیشتر به نخاع یا اعصاب را افزایش می‌دهد.
در این شرایط، پزشک متخصص جراحی را به‌عنوان گزینه درمانی موثر برای کاهش فشار، تثبیت مهره‌ها و بهبود کیفیت زندگی پیشنهاد می‌دهد.
بیشتر بخوانید: جراحی ستون فقرات در کرج
نحوه جراحی سرخوردگی مهره کمر چگونه است؟
نحوه جراحی سرخوردگی مهره کمر به شدت بیماری، میزان سرخوردگی مهره، و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد، اما به طور کلی این جراحی به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:
۱. جراحی فیوژن ستون فقرات (Spinal Fusion)
در این روش، دو یا چند مهره که دچار سرخوردگی شده‌اند، به کمک پیوند استخوان یا ابزارهای فلزی به یکدیگر جوش داده می‌شوند تا دیگر حرکت نکنند و پایدار بمانند.
مراحل معمول:
- برش در ناحیه کمر (پشت یا پهلو یا شکم، بسته به روش جراحی)
- برداشتن بافت‌های فشاری مانند بخشی از دیسک یا استخوان (در صورت نیاز)
- قرار دادن پیچ و میله فلزی برای نگه داشتن مهره‌ها
- افزودن پیوند استخوان بین مهره‌ها برای جوش خوردن طبیعی آن‌ها
بیشتر بخوانید: انواع قوز کمر
۲. کاهش سرخوردگی (Reduction)
در برخی موارد، جراح سعی می‌کند مهره‌ای که سر خورده است را تا حد ممکن به جای اولیه‌اش بازگرداند و سپس آن را تثبیت کند.
۳. دکمپرشن عصبی (Decompression)
اگر سرخوردگی مهره باعث فشار روی عصب‌ها شده باشد، ممکن است بخش‌هایی از استخوان، رباط یا دیسک که روی اعصاب فشار وارد می‌کنند برداشته شوند (مانند لامینکتومی یا دیسککتومی).
۴. جراحی کم‌تهاجمی (MIS)
در برخی بیماران، این جراحی با برش‌های کوچکتر و ابزارهای خاص انجام می‌شود که بهبودی سریع‌تر و درد پس از عمل کمتری دارد.
در پایان عمل، مهره‌ها با پیچ و میله در جای خود تثبیت شده و با گذشت زمان استخوان‌ها به هم جوش می‌خورند. بیمار معمولا پس از چند روز بستری، دوره نقاهت چند هفته‌ای تا چند ماهه را سپری می‌کند.
اقدامات قبل و بعد جراحی سرخوردگی مهره کمر
در ادامه، اقدامات مهم قبل و بعد از جراحی سرخوردگی مهره کمر آورده شده است:
اقدامات قبل از جراحی سرخوردگی مهره کمر:
- ارزیابی پزشکی کامل: شامل MRI، سی‌تی‌اسکن، آزمایش خون، نوار عصب و مشاوره با متخصص بیهوشی.
- قطع برخی داروها با نظر پزشک: مانند داروهای رقیق‌کننده خون (آسپرین، وارفارین) چند روز قبل از عمل.
- آمادگی روحی و روانی: آگاهی کامل از نوع عمل، روند بهبودی و محدودیت‌های بعد از جراحی.
- ترک سیگار و الکل: برای بهبود سریع‌تر زخم و جوش خوردن بهتر مهره‌ها.
- هماهنگی برای دوران نقاهت: تهیه وسایل مورد نیاز، هماهنگی برای کمک گرفتن از خانواده یا پرستار پس از ترخیص.
بیشتر بخوانید: ورزش بعد از جراحی ستون فقرات
مراقبت‌ها و اقدامات بعد از جراحی
- استراحت و محدودیت در حرکت: در هفته‌های اول باید از خم شدن، چرخیدن ناگهانی و بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود.
- دارودرمانی: استفاده منظم از داروهای ضد درد و ضد التهاب طبق تجویز پزشک.
- فیزیوتراپی و توانبخشی: معمولا چند هفته بعد از عمل آغاز می‌شود و به تقویت عضلات کمر و بهبود حرکت کمک می‌کند.
- پوشیدن بریس (در صورت تجویز): برای حمایت از ستون فقرات در دوران نقاهت.
- مراقبت از زخم جراحی: تمیز و خشک نگه داشتن زخم، بررسی علائم عفونت (قرمزی، تورم، تب).
- مراجعه‌های منظم به پزشک: برای بررسی پیشرفت بهبودی، عکس‌برداری و تنظیم برنامه فیزیوتراپی.
- بازگشت به فعالیت‌های روزمره: با صلاحدید پزشک و به صورت تدریجی. فعالیت‌های شدید بدنی یا ورزشی باید تا چند ماه محدود شود.
بیشتر بخوانید: آسیب های ورزشی
مزایا و معایب جراحی سرخوردگی مهره‌ها
در ادامه به مزایا و معایب این جراحی می پردازیم:
مزایای جراحی سرخوردگی مهره کمر
- کاهش چشمگیر درد: با برداشتن فشار از روی اعصاب و تثبیت مهره‌ها، درد کمر و پاها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
- افزایش توان حرکتی و کیفیت زندگی: بیمار پس از جراحی می‌تواند دوباره فعالیت‌های روزمره را بدون درد و محدودیت انجام دهد.
- تثبیت مهره‌های ناپایدار: از پیشرفت سرخوردگی و بروز آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری می‌شود.
- جلوگیری از آسیب عصبی دائمی: در صورت فشار شدید بر نخاع یا اعصاب، جراحی می‌تواند از فلج یا ضعف دائمی جلوگیری کند.
- اثرگذاری در موارد مقاوم به درمان: زمانی که فیزیوتراپی، دارو و تزریق موثر نیستند، جراحی اغلب بهترین راه‌حل است.
معایب و عوارض احتمالی جراحی
- دوره نقاهت نسبتا طولانی: بهبودی کامل ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد و نیاز به فیزیوتراپی داشته باشد.
- خطر عفونت یا خونریزی: مانند هر عمل جراحی دیگری، خطراتی مانند عفونت، خونریزی یا تشکیل لخته خون وجود دارد.
- احتمال آسیب به اعصاب: در موارد نادر، ممکن است به ریشه‌های عصبی آسیب وارد شود که منجر به بی‌حسی یا ضعف عضلانی می‌شود.
- عدم موفقیت کامل در برخی بیماران: در برخی موارد نادر، علائم بیمار به‌طور کامل بهبود نمی‌یابد یا نیاز به جراحی مجدد وجود دارد.
- محدودیت حرکتی در برخی بیماران: جوش دادن مهره‌ها ممکن است حرکت طبیعی ستون فقرات را تا حدی محدود کند، به‌ویژه در ناحیه کمر.
نتیجه گیری
در نهایت، جراحی سرخوردگی مهره کمر یک راهکار موثر برای کاهش درد، تثبیت ستون فقرات و بهبود کیفیت زندگی در بیمارانی است که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده‌اند. با وجود برخی عوارض احتمالی، در صورت انجام این جراحی توسط پزشک متخصص و رعایت مراقبت‌های لازم، نتایج آن معمولا موفقیت‌آمیز و ماندگار خواهد بود. مشاوره دقیق با جراح ستون فقرات، کلید تصمیم‌گیری آگاهانه در این مسیر است.